Το κεντρικό κτίριο των υπηρεσιών της Εταιρείας Ύδρευσης και Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης, στη διασταύρωση της οδού Εγνατίας με τον πεζόδρομο Κωνσταντίνου Μελενίκου, στην πλατεία Συντριβανίου, είναι ένα κτίριο γραφείων, σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Δ. Δαμπαρλιάγκα – Σάλτο στα μέσα της δεκαετίας του ’60. Το κτίριο αποτελούσε ανέκαθεν σημείο αναφοράς για την πόλη και τους κατοίκους της και, όπως ήταν αναμενόμενο, η ανάθεση της μελέτης του ριζικού ανασχεδιασμού του στο γραφείο K-Architects όφειλε να δικαιώσει, πρωτίστως, το ίδιο το κτίριο και τη θέση του στην πόλη.

Η γενικότερη κατάσταση του κτιρίου όσο και ο βαθμός συντήρησής του κρίθηκαν ανεπαρκή, καθώς παρουσίαζε βασικά προβλήματα, όπως μειωμένη στατική επάρκεια σε σχέση με τους ισχύοντες κανονισμούς, προβληματική ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου, λόγω της έλλειψης αποτελεσματικής ηλιοπροστασίας και θερμομόνωσης (ενεργειακή κατηγορία γραφείων Ζ), και πολλές φθορές λόγω της ηλικίας του. Συνεπώς, αδυνατούσε να ανταποκριθεί στα νέα δεδομένα της ΕΥΑΘ Α.Ε. με νέο οργανόγραμμα και λειτουργική κατανομή του προσωπικού, που απαιτεί καινούργιο κτιριολογικό πρόγραμμα.

Εξαιτίας όλων των παραπάνω, προτάθηκε η πλήρης ανακατασκευή του κτιρίου, ώστε να αναβαθμιστεί σε σύγχρονο κτίριο γραφείων υψηλών προδιαγραφών. Με αυτή την προοπτική, η νέα μελέτη πρότεινε την πλήρη αφαίρεση και ανακατασκευή όλων των οικοδομικών και ηλεκτρομηχανολογικών στοιχείων του κτιρίου, εκτός του φέροντος οργανισμού, ο οποίος ενισχύθηκε στις θέσεις που καθόρισε η στατική μελέτη εφαρμογής, την πλήρη ενεργειακή αναβάθμισή του, ακολουθώντας τις προδιαγραφές του Κ.ΕΝ.Α.Κ., όπως και την προσαρμογή του στις ισχύουσες διατάξεις του Κανονισμού Πυροπροστασίας Κτιρίων (Π.Δ. 41/2018), με ανακατασκευή του κεντρικού κλιμακοστασίου, αλλά και συνολική αναδιοργάνωση του συστήματος κατακόρυφης κυκλοφορίας του κτιρίου, με προσθήκη ανελκυστήρα ΑμεΑ.

Βασικές συνθετικές επιλογές της νέας πρότασης αποτέλεσαν:

• Η συνολική αναδιοργάνωση του συστήματος κατακόρυφης και οριζόντιας κυκλοφορίας του κτιρίου, με ιδιαίτερη έμφαση στη διασφάλιση της προσβασιμότητας για τα άτομα με αναπηρία και των εμποδιζόμενων ατόμων. Κύρια παρέμβαση της νέας πρότασης σε ό,τι αφορά την οργάνωση των κατόψεων, είναι η αλλαγή της ενότητας κλιμακοστάσιο-ανελκυστήρας-διάδρομος επικοινωνίας, ώστε να οργανωθεί καλύτερα ο δημόσιος χώρος κάθε ορόφου, να δημιουργηθεί πυρασφαλές κεντρικό κλιμακοστάσιο και να προστεθεί ανελκυστήρας προδιαγραφών ΑμεΑ.
• Η δημιουργία στο ισόγειο νέας αίθουσας εκδηλώσεων με φουαγιέ, το οποίο μπορεί να λειτουργήσει και ως εκθεσιακός χώρος. Η κάτοψη του μεσοπατώματος επιστρέφει στο αρχικό περίγραμμά της και αποκαθίσταται ο κεντρικός χώρος διπλού ύψους της παλιάς αίθουσας συναλλαγών του ισογείου. Στο «κενό» αυτό εισχωρεί ο κύβος που στεγάζει την αίθουσα εκδηλώσεων, ο οποίος ξεχωρίζει οπτικά εξαιτίας της ξύλινης ηχοαπορροφητικής επένδυσης, που τον «ντύνει» εσωτερικά και εξωτερικά.
• Η χρήση γυάλινων διαχωριστικών γραφείων για τη διαμόρφωση σχεδόν του συνόλου των γραφειακών χώρων των ορόφων, ώστε ο χρήστης να μπορεί να προσανατολισθεί αμέσως, αντιλαμβανόμενος σχεδόν το σύνολο της στάθμης και των εξωτερικών ορίων του κτιρίου. Η επιλογή αυτή επαναπροσδιορίζει τη σχέση του κτιρίου με την πόλη, απελευθερώνοντας τη θέα σε περισσότερους χρήστες και αποκαθιστώντας την αρχική ταυτότητα του κτιρίου ως ένα «γυάλινο» κτίριο.
• Η αξιοποίηση του εξώστη της εσοχής του 8ου ορόφου. Οι ιεραρχικά προβεβλημένοι χώροι του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας που βρίσκονται στην υψηλότερη στάθμη, σχεδιάζονται έτσι ώστε ο υπαίθριος χώρος του φυτεμένου εξώστη να αποτελεί τη φυσική συνέχειά τους με ανεμπόδιστη θέα προς την πόλη. Επίσης, η προτεινόμενη φύτευση σε μεγάλο τμήμα του εξώστη δημιουργεί καλύτερες συνθήκες μικροκλίματος.

Μορφολογικά, κεντρικό θέμα του σχεδιασμού ήταν η μετάφραση της ταυτότητας ενός «γυάλινου» κτιρίου της δεκαετίας του ’60 σε εκείνη ενός σύγχρονου κτιρίου, ακολουθώντας ένα νέο αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο, αλλά και διατηρώντας την κεντρική λογική της αρχικής επίλυσης, με την προσθήκη ενός νέου ενεργειακού φλοιού. Η προτεινόμενη επεξεργασία των όψεων του κτιρίου ακολουθεί τη λογική του συμπαγούς περιγράμματος, ως «ανάμνηση» της αρχικής επίλυσης, απλοποιώντας όμως τη μορφή του περιγράμματος αυτού, έτσι ώστε να βελτιωθεί η σχέση του και με τις γειτνιάζουσες πολυκατοικίες, οι όψεις των οποίων χαρακτηρίζονται από συμπαγή τμήματα και εξώστες. Έτσι, το κλειστό, συμπαγές περίγραμμα «ανοίγει», με τα κατακόρυφα στοιχεία του να φτάνουν πλέον μέχρι το έδαφος, ορίζοντας ένα απλούστερο πλαίσιο από το οποίο «αναρτάται» το γυάλινο σώμα του κτιρίου.

Ο νέος φλοιός είναι ένα συνεχές υαλοστάσιο (τύπου curtain wall), που αποτελείται από συνδυασμό ζωνών διπλών διαφώτιστων αμμοβολισμένων υαλολωρίδων (channel glass ή αλλιώς u-glass) και ζωνών κουφωμάτων αλουμινίου. Ο φλοιός αυτός προστατεύεται εξωτερικά από ημιδιαφανείς, γυάλινες, κινητές, κατακόρυφες περσίδες που εξασφαλίζουν την ηλιοπροστασία τόσο της νοτιοανατολικής όσο και της νοτιοδυτικής όψης του κτιρίου. Οι περσίδες καλύπτουν κυρίως τις ζώνες των κουφωμάτων και στηρίζονται σε μεταλλικό σκελετό, τραπεζοειδούς σχήματος, που μειώνεται σε μέγεθος όσο πλησιάζει τα γειτονικά κτίρια, ενισχύοντας την προοπτική της γωνίας του κτιρίου. Η γυάλινη επιφάνεια των περσίδων, με το τραπεζοειδές σχήμα της, εντείνει την προοπτική θέα του κτιρίου και προβάλλει τη θέση του, «επανατοποθετώντας» το σε μία νευραλγική θέση της πόλης της Θεσσαλονίκης.

Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για τον νέο εξωτερικό φλοιό του κτιρίου, έχουν βιοκλιματικά και ενεργειακά χαρακτηριστικά, που ενσωματώνουν κάθε σύγχρονη τεχνολογία αειφορίας και πιο συγκεκριμένα πρόκειται για:

(α) κουφώματα αλουμινίου με θερμοδιακοπή και διπλούς υαλοπίνακες (ενεργειακούς, με αργό στο διάκενο), όπου από τη μελέτη προβλέπονται ανοίγματα,

(β) διπλές, διαφώτιστες, αμμοβολισμένες υαλολωρίδες (channel glass ή αλλιώς u-glass) με διαφανή θερμομόνωση από ειδικό πήκτωμα πυριτίου στις υπόλοιπες επιφάνειες των όψεων,

(γ) σύστημα εξωτερικής θερμοπρόσοψης με πετροβάμβακα και επίχρισμα στις συμπαγείς ζώνες των όψεων και

(δ) κινητές (περιστρεφόμενες) κατακόρυφες περσίδες από γυαλί τύπου σάντουιτς με παρεμβολή πλέγματος από υαλονήματα.

Σημειώνεται ότι η θέα προς τα έξω δεν παρεμποδίζεται με το προτεινόμενο εξωτερικό σύστημα ηλιοπροστασίας. Επιλέχθηκαν γυάλινες περσίδες, με ενσωματωμένο ειδικό πλέγμα από υαλονήματα, το οποίο έχει διαφορετική επεξεργασία στις δύο όψεις του, έτσι ώστε να εμφανίζεται ως ημιδιαφανές από έξω προς τα μέσα, παρέχοντας επαρκή ηλιοπροστασία, χωρίς όμως να παρεμποδίζει τη θέα από μέσα προς τα έξω.

Σύμφωνα με την Ενεργειακή Μελέτη, λαμβάνοντας υπόψη τα υλικά του εξωτερικού φλοιού, το σύστημα σκιασμού, με τις κάθετες κινητές περσίδες με σύστημα μονοαξονικής ιχνηλάτησης της ηλιακής ακτινοβολίας, όσο και τα προτεινόμενα συστήματα κλιματισμού, αερισμού, ελέγχου-διαχείρισης φωτισμού, σε συνδυασμό με το φωτοβολταϊκό σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, το κτίριο κατατάσσεται πλέον στην κατηγορία Α επομένως μπορεί, με βάση τους υπολογισμούς, να χαρακτηριστεί ως Κτίριο με Σχεδόν Μηδενική Κατανάλωση Ενέργειας (ΚΣΜΚ).

Το έργο διακρίθηκε στην κατηγορία Renovation στην 3^η Έκθεση & Βραβεία “Αλουμίνιο & Αρχιτεκτονική”, στο 16ο Συνέδριο alumini.