Ποια είναι η αρχιτεκτονική φιλοσοφία της F-NOUS; Ποιο είναι το κύριο όραμά σας και πώς εμπνέεστε για τον σχεδιασμό των έργων σας;

Η F-NOUS είναι μια μελετητική και κατασκευαστική εταιρία Façade Engineering (Προσόψεων Κτιρίων). Είμαστε ένα εξειδικευμένο σύνολο μηχανικών που ασχολείται αποκλειστικά με τον τομέα των όψεων, όπως δηλώνει και το όνομα της εταιρείας μας F(açade) – NOUS. Στόχος της ομάδας μας είναι η αποτελεσματική υλοποίηση του αρχιτεκτονικού κελύφους, με τη χρήση συγχρόνων τεχνολογικών μέσων.

Αν και ο τομέας αυτός πρόσφατα έκανε την εμφάνισή του στον ελλαδικό χώρο, αρκετά από τα μέλη της ομάδας μας έχουν πολυετή εμπειρία από χώρες του εξωτερικού και έργα ορόσημα στη σύγχρονη αρχιτεκτονική. Οι ειδικευμένοι μηχανικοί μας εφαρμόζουν ενδελεχή τεχνική κατανόηση του σχεδιασμού και της κατασκευής προσόψεων, στην ανάπτυξη λύσεων για τα πιο απαιτητικά έργα. Με τεχνογνωσία που βασίζεται στην τεχνική κατανόηση των υλικών και συστημάτων, των μεθόδων παραγωγής, της φυσικής των κτιρίων και του ψηφιακού σχεδιασμού, παρέχουμε καινοτόμες λύσεις, που είναι βιώσιμες και συντονισμένες στις ανάγκες των μελλοντικών χρηστών. Μέριμνά μας είναι να αναδείξουμε το αρχικό αισθητικό όραμα του αρχιτέκτονα με έμφαση στη βιωσιμότητα και τη λεπτομέρεια.

Ποιες είναι οι τάσεις που επικρατούν στην αρχιτεκτονική σήμερα και ποιος είναι ο ρόλος του αλουμινίου σε αυτές;

Ως βασικές τάσεις του σήμερα θα λέγαμε την αρχιτεκτονική διάθεση για μινιμαλισμό και οικολογική δόμηση. Το αλουμίνιο δεν είναι καινούριο υλικό στην εφαρμογή των προσόψεων – εφαρμογές του εντοπίζονται από τα τέλη του 19ου αιώνα. Οι εξαιρετικά χρήσιμες ιδιότητές του, όπως η αναλογία αντοχής προς βάρος, η εύκολη διαμόρφωση, η αντοχή στη διάβρωση, η ποικιλία χρωμάτων και υφών, έκαναν το υλικό διαχρονικό και ευπροσάρμοστο στις αλλαγές των αρχιτεκτονικών τάσεων. Σήμερα, η στροφή στον μινιμαλισμό και η αρχιτεκτονική αποφυγή πληθώρας στοιχείων διακόσμησης στις προσόψεις κτιρίων καθιστά το αλουμίνιο μια πολύ ελκυστική επιλογή για την επίτευξη του αρχιτεκτονικού οράματος, είτε σε μορφή panel είτε σε μορφή πτερυγίων, διακοσμητικών ή σκίασης. Ακόμα, λίγα υλικά μπορούν να συναγωνιστούν το αλουμίνιο στην επίτευξη ομαλών και φαινομενικά αδιάκοπων αρχιτεκτονικών καμπύλων, οι οποίες αποτελούν έντονη αρχιτεκτονική τάση εμπνεόμενη από στοιχεία της φύσης. Η υλοποίηση πολύπλοκων αρχιτεκτονικών σχεδίων προσόψεων σε ψηλά κτίρια ή/και κτίρια σεισμογενών περιοχών, όπου ο περιορισμός του βάρους της πρόσοψης είναι ζωτικής σημασίας, μπορεί να υλοποιηθεί με τη χρήση αλουμινίου, λόγω του μειωμένου του βάρους αναλογικά με την αντοχή του. Επίσης, τα μοντέρνα αρχιτεκτονικά ανοίγματα με τις απαιτήσεις ασφάλειας, αρχιτεκτονικού μινιμαλισμού και θερμικής απόδοσης, βασίζονται στη χρήση προφίλ αλουμινίου. Φαίνεται, λοιπόν, ότι μεγάλη ποικιλία εφαρμογών του αλουμίνιου είναι αναπόσπαστο κομμάτι της μοντέρνας βιώσιμης αρχιτεκτονικής.

Φαίνεται ότι πλέον έχουν διαμορφωθεί τρεις βασικές απαιτήσεις που καλούνται να λάβουν υπόψη τους οι αρχιτέκτονες κατά τον σχεδιασμό ενός κτιρίου: η βιωσιμότητα, η ανάγκη για ασφάλεια και η ανάγκη για άνεση και ευκολία στη χρήση. Με ποιον τρόπο μπορεί η αρχιτεκτονική να καλύψει αυτές τις απαιτήσεις;

Η αρχιτεκτονική καλείται να απαντήσει στις σύγχρονες ανάγκες των χρηστών κάθε εποχής. Σήμερα, είναι σημαντικός ο συνδυασμός του ασφαλούς αλλά και βιώσιμου ενεργειακά αποδοτικού κτιρίου, που δε θυσιάζει την άνεση του χρήστη.

Βασική αρχιτεκτονική στρατηγική που απαντάει στις παραπάνω απαιτήσεις είναι η λεπτομερής ανάλυση της ενεργειακής απόδοσης κατά τον σχεδιασμό. Κτίρια με περιβαλλοντική ευθύνη σε όλη τη διάρκεια κύκλου ζωής τους, που χρησιμοποιούν βιώσιμους πόρους, είναι στο κέντρο της αρχιτεκτονικής προσοχής. Ταυτόχρονα, στρατηγικές αποφάσεις ασφάλειας του κτιρίου, πέρα της δομικής ακεραιότητας, είναι απαραίτητα, όπως η πυρασφάλεια, τα συστήματα επιτήρησης, καθώς και οι υψηλές προδιαγραφές ασφαλείας στα κουφώματα ανοιγμάτων. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός και ο σχεδιασμός της πρόσοψης, είναι παράλληλα ανθρωποκεντρικός και αναπόσπαστα κριτήρια αρχιτεκτονικών αποφάσεων αποτελούν η ποιότητα αέρα εσωτερικού χώρου, η ακουστική, καθώς και η θερμική άνεση.

Συμβάλλει στην κάλυψη των παραπάνω αναγκών η έξυπνη τεχνολογία; Είναι κάτι που ενσωματώνετε στα έργα σας;

Στην ομάδα της F-NOUS πιστεύουμε ότι η χρήση εργαλείων τελευταίας τεχνολογίας από εξειδικευμένο προσωπικό μπορεί να έχει δραστική συμβολή στη βελτιστοποίηση του τελικού προϊόντος σχεδιασμού, ανεξαρτήτως κλίμακας. Τα έργα μας και ο τρόπος σχεδιασμού τους εμπεριέχουν στοιχεία αυτοματοποίησης και ποιοτικού ελέγχου σε κάθε στάδιο της μελέτης. Πιστεύουμε στη βοήθεια των έξυπνων τεχνολογιών κατά τον σχεδιασμό, την παραγωγή και την τοποθέτηση.

Υπήρχε μια τάση για όψεις που κινούνται και μεταβάλλονται, τεχνολογίες ελέγχου στα κτίρια που ίσως σε κάποια σημεία συνάντησε την υπερβολή. Σίγουρα όμως, ο άνθρωπος προσπαθεί να απλοποιήσει τη ζωή του μέσα σε ένα κτίριο και να μεγιστοποιήσει την εμπειρία απόλαυσης μέσα σε αυτό.

Η F-NOUS έχει μια ανθρωποκεντρική αντιμετώπιση στη χρήση του κτιρίου χωρίς υπερβολές, που όμως χρησιμοποιεί στο έπακρο κάθε νέο τεχνολογικό επίτευγμα και εργαλείο, κάθε προσφερόμενη καινοτόμο τεχνική λύση, για να μεγιστοποιήσει τα οφέλη για τον χρήστη κάθε κτιρίου, να μειώσει το κόστος κατασκευής, να ελαχιστοποιήσει τεχνικές αστοχίες, να προσφέρει ασφάλεια στην κατασκευή και τοποθέτηση μέσα από ποιοτικούς ελέγχους και τεχνογνωσία.

Τι σημαίνει για εσάς ο όρος “χωρική εμπειρία” και πώς προσπαθείτε να τον ενσωματώσετε στα σχέδιά σας;

Η χωρική εμπειρία των χρηστών του κτιρίου δεν ορίζεται μόνο από μαθηματικούς υπολογισμούς ενός μηχανικού. Είναι μια πολύ-αισθητηριακή και πολλές φορές υποκειμενική εμπειρία.

Η αρχιτεκτονική διαρρύθμιση του εσωτερικού χώρου επηρεάζει τη χωρική εμπειρία, παράλληλα με πολλά ακόμα κριτήρια. Παράμετροι όπως εσωτερικά φινιρίσματα, υλικά (χρώματα, υφές, ανάκλασης φωτός), φυσικός και τεχνητός φωτισμός, θερμική άνεση, επιθυμητά επίπεδα φυσικού φωτισμού, οπτική σύνδεση, ηχητικές ανακλάσεις κ.λπ., συμβάλλουν στην ανθρώπινη σύνδεση στον χώρο.

Είναι επίσης και η επιρροή του σχεδιασμού όχι μόνο στον εσωτερικό, αλλά και στον εξωτερικό γειτονικό χώρο, καθώς φαινόμενα όπως η θάμβωση (ηλιακή ανάκλαση) ή αιολική διοχέτευση, η ηχορύπανση από τους χρήστες ενός κτιρίου και η συνολική αισθητική μπορούν να επηρεάσουν την εμπειρία των ανθρώπων γύρω από το κτίριο και σε μεγαλύτερη κλίμακα και την ίδια την πόλη. Στον κλάδο του façade engineering όλα αυτά ποσοτικοποιούνται. Έχουμε μάθει να μετράμε τη θερμική άνεση, την ηχομόνωση, τον βαθμό πυραντίστασης, τη στατικότητα των όψεων κ.τ.λ.

Η χωρική εμπειρία ξεκινά από το αρχιτεκτονικό όραμα αλλά ολοκληρώνεται με την ορθή εφαρμογή των τεχνικών λύσεων. Η ομάδα μας, η οποία αποτελείται από μηχανικούς που καλύπτουν όλο το φάσμα της κατασκευής, είναι σε θέση να αντιληφθεί τις ιδιαίτερες αρχιτεκτονικές ανησυχίες, να συμβουλέψει έγκαιρα για πιθανές αστοχίες κατά τη χρήση του κτιρίου, να εφαρμόσει τις πιο σύγχρονες τεχνολογικές μεθόδους [π.x. τρισδιάστατη απεικόνιση με χρήση Virtual Reality (VR) και Augmented Reality (AR)] για να μπορέσει ο εκάστοτε μηχανικός ή αρχιτέκτονας να αποκτήσει μια καλύτερη εντύπωση για το τελικό αποτέλεσμα σε πρώιμο στάδιο.

Τι ρόλο διαδραματίζουν οι επιλογές υλικών και σχεδιασμού στην καθημερινή εμπειρία των ενοίκων;

Η επιλογή των υλικών είναι μια από τις βασικότερες αποφάσεις στη διαδικασία του σχεδιασμού, όχι μόνο στη στατικότητα και ασφάλεια του κτιρίου, αλλά και στην αρχιτεκτονική αισθητική και τη χωρική εμπειρία του χρήστη. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά των υλικών επηρεάζουν την αντοχή τους (και κατά συνέπεια την αισθητική), την ανάγκη συχνής συντήρησης ή/και αντικατάστασης και την απόδοσή τους (για παράδειγμα τη θερμική μόνωση ή ηλιακή ανάκλαση). Κριτήρια για την επιλογή υλικών φινιρίσματος μπορεί να είναι η αισθητική του κτιρίου, οι ανάγκες του πελάτη και το αρχιτεκτονικό όραμα, η συχνότητα συντήρησης και το κόστος, οι περιβαλλοντικές συνθήκες του κτιρίου (πιθανή έκθεση σε θαλάσσιο περιβάλλον), η βιωσιμότητα των υλικών, η επιλογή των κατάλληλων προμηθευτών κ.ά.

Ιδιαίτερα για έργα μεγαλύτερης κλίμακας ή αρχιτεκτονικής πολυπλοκότητας, είναι απαραίτητη η κατάλληλη προδιαγραφή των υλικών με τη συμβολή και την καθοδήγηση έμπειρων ειδικών, ώστε ο χρήστης του κτιρίου να απολαμβάνει τη βέλτιστη εμπειρία με τις ελάχιστες δυνατές παρεμβάσεις συντήρησης.

Μπορεί το façade να ενισχύσει την άνεση και την ασφάλεια των ενοίκων; Με ποιον τρόπο;

To façade των κτιρίων είναι το «κέλυφος» προστασίας του εσωτερικού του κτιρίου από τους εξωτερικούς παράγοντες. Η ασφάλεια του κτιρίου είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ακεραιότητα της πρόσοψης και κυρίως ευάλωτα σημεία, όπως αυτά των ανοιγμάτων (πόρτες, παράθυρα, γυάλινες οροφές), τα οποία καλούνται να παρουσιάσουν προδιαγεγραμμένα πιστοποιητικά ασφαλείας. Η εκτίμηση των απαιτούμενων προδιαγραφών ασφαλείας είναι σημαντικό να ορίζονται από εξειδικευμένους façade engineering experts, ώστε να επιτυγχάνεται η βέλτιστη ισορροπία ανάμεσα στην άνεση και την ασφάλεια, αποφεύγοντας φλύαρα πολυ-επίπεδα παθητικά στρώματα ασφαλείας και αξιοποιώντας τις τελευταίες μινιμαλιστικές και αποτελεσματικές τεχνολογίες. Ο όρος της ασφάλειας του façade αφορά και στην πυρασφάλεια του κτιρίου, που αποτελεί βασικό κριτήριο ειδικά για πολυώροφες κατασκευές. Ο σχεδιασμός οφείλει να λάβει υπόψη την τμηματοποίηση του κτιρίου και την πυραντίσταση των υλικών.

Πώς το αλουμίνιο επηρεάζει την αισθητική και τη λειτουργικότητα των όψεων στα σύγχρονα κτίρια; Τι πλεονεκτήματα προσφέρει;

Στη σύγχρονη αρχιτεκτονική η επιλογή του αλουμινίου ως βασικό σύστημα εξωτερικής επένδυσης οφείλεται τόσο στην ποικιλία χρωμάτων, σχεδίων και pattern που μπορεί να αποδώσει, όσο και στα τεχνικά χαρακτηριστικά του υλικού. Η ανθεκτικότητά του, η ταχύτητα στη διέλασή του, το μικρό συγκριτικά με άλλα υλικά βάρος του, το καθιστούν πρωταρχική επιλογή ιδιοκτητών. Επίσης, οι απαιτήσεις συντήρησης και αντικατάστασης είναι μειωμένες (σε σύγκριση με άλλα υλικά χρησιμοποιούμενα σε πιο παραδοσιακές προσόψεις, όπως το τούβλο, το μάρμαρο κ.ά.) Η βιωσιμότητά του είναι επίσης ανταγωνιστική, καθώς ποσοστό του τελικού προϊόντος μπορεί να προέλθει από ανακυκλώσιμο υλικό ή/και να καταλήξει σε ανακύκλωση μετά το τέλος της ζωής του κτιρίου. Οι αρχιτεκτονικές μινιμαλιστικές γραμμές μπορούν να υλοποιηθούν στις προσόψεις με τη χρήση αλουμίνιου, χάρη στην εύκολη κατεργασία του υλικού και την αναλογία αντοχής προς το βάρος του.

Συνδυάζετε τη χρήση του αλουμινίου με άλλες τεχνολογίες, όπως η αυτοματοποιημένη σκίαση ή τα έξυπνα παράθυρα, για να ενισχύσετε την άνεση και την ενεργειακή αποδοτικότητα; Με ποιον τρόπο;

Καθώς οι αρχιτεκτονικές απαιτήσεις οδηγούν τα τεχνολογικά επιτεύγματα, αλλά και αντίστροφα, τα σύγχρονα εργαλεία τεχνολογίας εμπνέουν τους σχεδιαστές και συμβάλλουν στη συνεχή εξέλιξη των συστημάτων αλουμινίου, ακόμα και σε αυτοματοποιημένα τεχνικά façades. Από εργαλεία μικρότερης κλίμακας, όπου αλουμινένια πανέλα μεταβάλλουν τον προσανατολισμό τους με την καθοδήγηση του χρήστη, μέχρι μεγαλύτερης κλίμακας αυτοματοποίηση, όπου αισθητήρες θερμοκρασίας μεταβάλλουν τη γεωμετρία μεγάλων σκιάστρων αλουμινίου, είναι φανερό ότι οι έξυπνες τεχνολογίες στα κτίρια «του μέλλοντος» είναι πλέον στο παρόν! Στην ομάδα της F-NOUS στόχος του σχεδιασμού είναι η βελτιστοποιημένη ενσωμάτωση των σύγχρονων τεχνολογιών και συστημάτων αλουμινίου στα κτίρια, με γνώμονα τις ανάγκες κάθε κτιρίου και των χρηστών του. Τεχνικά η ομάδα μας μπορεί να υποστηρίξει κάθε απαίτηση, παρόλα αυτά πάντα προσεγγίζουμε τα έργα μας με κριτική σκοπιά, ώστε η τεχνολογία να υπακούει στον χρήστη και η αυτοματοποίηση να δημιουργεί μόνο οφέλη.

Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η αρχιτεκτονική τα επόμενα χρόνια; Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη τεχνολογία που θεωρείτε ότι θα φέρει “επανάσταση”;

Η αρχιτεκτονική εξελίσσεται ακολουθώντας τις ανάγκες των χρηστών της εποχής της. Στο σήμερα, εκτός από την κοινωνική εξέλιξη, η αρχιτεκτονική οδηγείται από παράγοντες όπως η τεχνολογία, το κόστος και η βιωσιμότητα. Στο κοντινό μέλλον αναμένουμε την ενσωμάτωση έξυπνων τεχνολογιών στον σχεδιασμό των κτιρίων, με στόχο την παραμετροποίηση την κατασκευής και τον αυτοματισμό, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει επαναληψιμότητα στις αρχιτεκτονικές λύσεις όλο και περισσότερο, σε νεόκτιστα αλλά και σε υπάρχοντα κτίρια. Τα νέα λογισμικά και η τεχνολογία δίνουν στους σχεδιαστές πλέον ελευθερία στην αρχιτεκτονική σύνθεση, απλοποιώντας παράλληλα την κατασκευή και τοποθέτηση, όσο κι αν αυτό ακούγεται οξύμωρο.

Η βελτιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης είναι πλέον επιτακτική, καθώς οι κλιματολογικές αλλαγές παρουσιάζονται ραγδαίες. Παράλληλα, οι χρήστες ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο για το αισθητικό αποτέλεσμα των κτιρίων, και σε μεγαλύτερη κλίμακα, στο πώς είναι η ίδια η πόλη τους. Παράλληλα, το κόστος τόσο της κατασκευής όσο και της χρήσης των κτιρίων, είναι συνήθως καθοριστικός παράγοντας αποφάσεων στις κατασκευές.

Για να επιτευχθούν τα παραπάνω, η ανάγκη πληροφόρησης και κατάρτισης των μηχανικών πάνω στον κλάδο των προσόψεων είναι πλέον άμεση. Τα νέα  τεχνολογικά εργαλεία δίνουν τη δυνατότητα για ποιοτικούς ελέγχους τόσο κατά την κατασκευή όσο και κατά την τοποθέτηση, ενώ παράλληλα μειώνεται το κόστος και ο χρόνος παραγωγής των τμημάτων του κελύφους. Στα επόμενα χρόνια θα γίνει ακόμα πιο ξεκάθαρη η ανάγκη εξειδίκευσης στους μηχανικούς και συνεργασίας μεταξύ των διαφορετικών ειδικοτήτων (αρχιτέκτονες, façade engineers, πολιτικοί μηχανικοί, μηχανολόγοι κ.ά.).  Περιμένουμε τις τεχνολογίες ΒΙΜ και Virtual Reality (VR) να κάνουν την εμφάνισή τους όλο και πιο έντονα στον κατασκευαστικό τομέα, επιτρέποντας τη ρεαλιστική προεπισκόπηση από τον σχεδιασμό μέχρι και την τοποθέτηση. Ένα παράδειγμα νέας τεχνολογίας που ενδέχεται να βρει εφαρμογή και στην αρχιτεκτονική, είναι τα Shape Memory Materials (Υλικά με “Μνήμη” Σχήματος). Κράματα σαν αυτά θα μπορούσαν να μορφώσουν ελάσματα στη θέση μηχανικών ενεργοποιητών και με ερεθίσματα, όπως η θερμοκρασία ή/και η υγρασία, να δημιουργούν έξυπνα αυτο-κινούμενα συστήματα σκίασης και προστασίας. Μένει να το εξετάσουμε ξανά ανάλογα με τις ανάγκες της εποχής.

Ως façade engineers, παρακολουθούμε, ενημερωνόμαστε και καταρτιζόμαστε παράλληλα με τις νέες τεχνολογίες, ώστε η εφαρμογή τους στα project μας να οδηγεί σε μοντέρνα, ασφαλή, άνετα και βιώσιμα κτίρια.

*Περισσότερα για το façade και το αλουμίνιο μπορείτε να μάθετε στο 16ο Συνέδριο alumini «Αλουμίνιο & Αρχιτεκτονική», 1-3 Νοεμβρίου 2024 στο Costa Navarino, στην Πύλο Μεσσηνίας, στο οποίο η εταιρία F-NOUS είναι χορηγός και οι Ελένη Σγουροπούλου και Κωνσταντίνος Παπασπύρου συμμετέχουν ως ομιλητές στην 3η ενότητα.