Ποιες είναι οι πιο σημαντικές προκλήσεις στους τομείς των ακινήτων και των κατασκευών σήμερα;

Δε θέλω να ακουστώ κοινότοπος αλλά δύο είναι οι βασικές κατηγορίες προκλήσεων: αυτές που αφορούν όλον τον πλανήτη, άρα και εμάς, και αυτές που αφορούν εμάς και τις παθογένειες ετών.

Στις παγκόσμιες προκλήσεις θα ανέφερα κυρίως την ανάγκη για ανθεκτικότητα των κατασκευών και των κτιρίων απέναντι στις φυσικές καταστροφές που αυξάνονται, ως συνέπεια της κλιματικής κρίσης. Πλημμύρες, κατολισθήσεις, έντονοι άνεμοι σε νέες περιοχές, δασικές πυρκαγιές, ξηρασία, συνεχείς καύσωνες στις πόλεις είναι φαινόμενα που αυξάνονται και χρειάζονται αποτελεσματικές απαντήσεις και λύσεις στο πεδίο, τόσο για τα κτίρια όσο και για τις κατασκευές. Αυτό είναι η Ανθεκτικότητα, να μπορούμε να διαφυλάξουμε τη λειτουργικότητα των κατασκευών και μια καλή ποιότητα ζωής για τους ανθρώπους παρά τα έντονα φαινόμενα.

Παράλληλα, δε θα πρέπει να ξεχνάμε τη νέα κατάσταση που κυριαρχεί στον πλανήτη, τη νέα κανονικότητα, όπως την ονομάζουν, μια εποχή με διαρκείς κρίσεις (υγειονομικές, οικονομικές, πολεμικές, γεωπολιτικές, ανθρωπιστικές κλπ.) που πρέπει να αντιμετωπίζουμε. Που πρέπει να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε κάθε φορά.

Από την άλλη πλευρά, για τη χώρα μας, θα έλεγα ότι η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να περάσουμε από τα λόγια στις πράξεις, όσον αφορά τον συνολικό σχεδιασμό τόσο για τις υποδομές όσο και για τα κτίρια. Αυτό σημαίνει εθνική στρατηγική, σύγχρονος χωροταξικός σχεδιασμός, ολοκληρωμένος πολεοδομικός σχεδιασμός, σύγχρονα εργαλεία και δομές.

Ζούμε σε μια εποχή της χώρας μας, που αλλού έχουμε ξεπεράσει και αλλού ξεπερνάμε τώρα παθογένειες δεκαετιών, αλλά το νέο, οι αλλαγές που συμβαίνουν δεν έχουν ακόμη γίνει ξεκάθαρες στην κοινωνία και τους πολίτες. Ευελπιστώ ότι σύντομα πολλά έργα και πρωτοβουλίες θα ολοκληρωθούν και όλοι θα βλέπουμε καλύτερες ημέρες για τους τομείς των ακινήτων και των κατασκευών.

Αυτό που θέλω να επισημάνω, όμως, είναι ότι υπάρχουν πόροι που μας λείπουν. Ο πρώτος είναι ο χρόνος. Δεν έχουμε τη δυνατότητα να καθυστερούμε έργα που προγραμματίζονται, οι εταιρείες να συγκεντρώνουν ανεκτέλεστα υπόλοιπα, επενδύσεις σε κτίρια και αναπτύξεις να καθυστερούν. Πρέπει όλοι να τρέχουμε πιο γρήγορα από το χρονοδιάγραμμα που έχουμε μπροστά μας. Μόνο με εστίαση στον χρόνο και την υλοποίηση θα φέρουμε αποτελέσματα.

Ο δεύτερος πόρος που μας λείπει, δυστυχώς, είναι οι άνθρωποι. Χρειαζόμαστε εργατικό και τεχνικό προσωπικό, αλλά και μηχανικούς, όχι μόνο στα γραφεία αλλά κυρίως στα εργοτάξια. Πρέπει η κατασκευή και η οικοδομή να γίνουν πάλι ελκυστικοί τομείς για τις νεαρότερες ηλικίες, να προσελκύσουμε περισσότερες γυναίκες, να δώσουμε διέξοδο εργασίας και δημιουργικότητας σε ανέργους κάθε υποβάθρου, παρέχοντας εκπαίδευση, κατάρτιση και πιστοποίηση σε σύγχρονα τεχνικά επαγγέλματα με νέες εξειδικευμένες γνώσεις.

Παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια μια ανάκαμψη στην οικοδομική δραστηριότητα, η οποία αφορά όμως κυρίως μεγάλα έργα. Είναι αυτό αρκετό; Τι πρέπει, κατά τη γνώμη σας, να γίνει προκειμένου η ανάκαμψη αυτή να επεκταθεί και στα μικρότερα κτίρια;

Επιτρέψτε μου να διαφωνήσω εν μέρει με την παρατήρησή σας. Σαφώς απέχουμε από τις χρυσές εποχές της οικοδομής των μικρότερων κτιρίων που αναφέρετε. Όμως, αν συγκρίνετε την κατάσταση των τελευταίων ετών με την προηγούμενη δεκαετία, παρατηρείται σαφής αύξηση. Ναι, οι μεγάλες επενδύσεις, τα μεγάλα κτίρια, έχουν κυρίαρχο ρόλο στην ανάκαμψη της οικοδομικής δραστηριότητας. Αυτό δεν είναι κακό, γνωρίζετε άλλωστε ότι σε τέτοια μεγάλα κτίρια εφαρμόζονται πολλές φορές νέα υλικά, νέες μέθοδοι και νέες επεξεργασίες που περνούν μετά και στα μικρότερα. Έτσι, γίνονται εν τέλει κτήμα όλου του τεχνικού κόσμου. Και το χρειαζόμαστε αυτό, δεν αρκεί να καινοτομήσει κάποιος, πρέπει ο νεωτερισμός να διαχυθεί για να έχει επιτυχία.

Από εκεί και πέρα, χρειάζεται ένα πλέγμα μικρών και μεγαλύτερων αποφάσεων από την Πολιτεία που θα διευκολύνει τη δουλειά όλων. Έχουμε μιλήσει αναλυτικά, έχουμε παρουσιάσει από το ΤΕΕ φορολογικές, τεχνικές, νομοθετικές πρωτοβουλίες που απαιτούνται για να λυθούν προβλήματα και να μειωθούν τα αντικίνητρα για νέες οικοδομές. Το ίδιο έχουν πράξει και άλλοι κλάδοι. Πρέπει η Πολιτεία να ακούσει τους ειδικούς, να συνεργαστεί μαζί τους και να εφαρμόσει τάχιστα μεταρρυθμίσεις που χρονίζουν. Όλα δείχνουν ότι η ζήτηση, τόσο από το εξωτερικό όσο και από το εσωτερικό, υπάρχει και θα συνεχίσει αυξανόμενη. Η προσφορά δεν είναι ικανοποιητική.

Έχετε δηλώσει σε συνέντευξή σας ότι «η χώρα πρέπει να ξαναχτιστεί από την αρχή». Θα θέλατε να μας εξηγήσετε τι εννοείτε; Και ποιος είναι ο ρόλος του αλουμινίου σε αυτή την «οικοδομική αναγέννηση»;

Πράγματι, με το απόθεμα κτιρίων που έχουμε, απαιτείται ένα ελληνικό κύμα ανακαίνισης. Και γενικότερα, πρέπει να προσθέσουμε και τις υποδομές. Πολλά κτίρια και κατασκευές έχουν παλαιώσει, έχουν χτιστεί με παλαιές παραδοχές και κανονισμούς, έχουν ταλαιπωρηθεί από φυσικά φαινόμενα και εντατικές χρήσεις. Χρειάζεται έλεγχος, ακολούθως συντήρηση και όπου απαιτείται –και κατά τη γνώμη μου θα είναι σε μεγάλο μέρος– ριζική ανακαίνιση. Είτε μιλάμε για κτίρια είτε για υποδομές. Ειδικά για τα κτίρια, ο ρόλος του αλουμινίου είναι νομίζω προφανώς σημαντικός. Εσείς μπορείτε καλύτερα από εμένα να περιγράψετε τις δυνατότητες εφαρμογών που υπάρχουν. Η εγχώρια παραγωγή αυτού του υλικού, ο σημαντικός ρόλος που έχει στην οικονομία, η μεγάλη τεχνική βάση σε όλη τη χώρα, εγγυώνται ότι μπορεί να διαχυθεί στο σύνολο των κατασκευών, όσο οι εταιρείες παραγωγής επενδύουν σε νέα και σύγχρονα προϊόντα. Με προϋπόθεση το «πρασίνισμα» της παραγωγής του, το αλουμίνιο ανήκει, και θα ανήκει και στο μέλλον, στα βασικά υλικά της οικοδομής και ειδικά στα υλικά που μπορούν να υπηρετήσουν αποτελεσματικά τις ριζικές ανακαινίσεις που απαιτούνται με σύγχρονες προδιαγραφές.

Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια σοβαρή προσπάθεια ψηφιοποίησης του κατασκευαστικού τομέα, όπως με τον Ενιαίο Ψηφιακό Χάρτη, ο οποίος θα δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες και τους επενδυτές να γνωρίζουν πού επιτρέπεται να χτίσουν και με βάση ποιους κανόνες. Θα μπορούσατε να μας πείτε περισσότερα για αυτό; Πώς θα αλλάξει το κατασκευαστικό τοπίο;

Ο Ενιαίος Ψηφιακός Χάρτης είναι μια μεγάλη μεταρρύθμιση που άργησε πολύ. Το προτείναμε για χρόνια, καταφέραμε να πείσουμε την Πολιτεία και τώρα υλοποιείται από το ΤΕΕ.

Είναι μία ολοκληρωμένη, θεσμικά θωρακισμένη και σύγχρονη λύση για τη δημιουργία ενός και μόνο ψηφιακού χάρτη, κοινού για όλη τη δημόσια διοίκηση αλλά και τους πολίτες, με όλες τις «θεσμικές γραμμές», δηλαδή με όλα τα απαραίτητα γεωχωρικά δεδομένα για την αδειοδότηση κάθε είδους επένδυσης και δραστηριότητας. Τελικός στόχος είναι να μπορεί ο οποιοσδήποτε πολίτης, μηχανικός ή επενδυτής, από το σπίτι του ή το γραφείο του, με το πάτημα ενός κουμπιού στον υπολογιστή του, να πάρει ολοκληρωμένη, έγκυρη και θεσμικά ασφαλή πληροφορία, για το τι επιτρέπεται, τι απαγορεύεται, με ποιους όρους και προϋποθέσεις, για να φτιάξει αυτό που τον ενδιαφέρει. Και να αποτελέσει, όταν ολοκληρωθεί αυτή η μεταρρύθμιση, το βασικό εργαλείο έκδοσης διοικητικών πράξεων που περιέχουν γεωχωρικά δεδομένα.

Μαζί όμως με τον Ενιαίο Ψηφιακό Χάρτη δημιουργείται και το Εθνικό Μητρώο Υποδομών. Αποτελεί θεμέλιο του σχεδιασμού των μελλοντικών έργων – διότι δεν είναι λογικό να σχεδιάζεις χωρίς να ξέρεις τις πραγματικές συνθήκες των υφιστάμενων έργων. Αλλά και εργαλείο για να υπάρξει επιτέλους ένα ολοκληρωμένο, κοστολογημένο και συνεπές πρόγραμμα συντήρησης και αναβάθμισης των υποδομών που δημιουργήθηκαν τις προηγούμενες δεκαετίες. Το Εθνικό Μητρώο Υποδομών είναι ένα ηλεκτρονικό σύστημα καταγραφής και εντοπισμού στην πραγματική –asis– κατάσταση κάθε δημοσίου και δημοτικού έργου, κάθε υποδομής. Είναι μια ηλεκτρονική ταυτότητα έργου με όλα τα απαραίτητα στοιχεία, αρχεία και δεδομένα – όπως έχει αντίστοιχα σήμερα κάθε νέο κτίριο.

Εδώ πρέπει να τονίσω ότι αυτή η Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου δεν ήταν μια εύκολη μεταρρύθμιση. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν πολλοί που την αντιμάχονται, δίνοντας μάχες οπισθοφυλακής και παρελθόντος. Σκεφθείτε… Πόσο πιο σίγουροι θα ήμαστε για τις δυνατότητες του κράτους μας, πόσο πιο εύκολο θα ήταν για τους πολίτες να ανταπεξέλθουν στη γραφειοκρατία των αποζημιώσεων, πόσο καλύτερα θα έκαναν τη δουλειά τους οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και οι ελεγκτές των καταστροφών, αν είχαμε όλα τα κτίρια της χώρας αποτυπωμένα σε βάσεις δεδομένων στην πραγματική τους κατάσταση… Αυτό το πλέγμα προστασίας της ζωής και της περιουσίας, στον δικό μας, τεχνικό τομέα, πραγματοποιείται με την Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου. Και μαζί με το e-adeies, το ηλεκτρονικό σύστημα έκδοσης οικοδομικών αδειών που με μεγάλη επιτυχία λειτουργεί εδώ και 5 χρόνια, αλλά και το σύστημα καταγραφής αυθαιρέτων που κλείνει δεκαετία, όλα μαζί αποτελούν ένα σύνολο βάσεων δεδομένων που μπορούν να συνεργαστούν και με βάση τη γεωχωρική αναφορά να εμπλουτίσουν άλλες, νέες υπηρεσίες. Με την ολοκλήρωση και την παραγωγική λειτουργία όλων αυτών, με αιχμή τον Ενιαίο Ψηφιακό Χάρτη, πιστέψτε με, σε 2-4 χρόνια θα μιλάμε για άλλη χώρα στον τομέα των ακινήτων.

Μπορεί η ψηφιοποίηση να δημιουργήσει τελικά περισσότερα προβλήματα από αυτά που προσπαθεί να λύσει; Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να αποτελέσει μια νέα γραφειοκρατική αγκύλωση; Και πώς μπορεί να αποφευχθεί κάτι τέτοιο;

Όχι, από μόνη της η ψηφιοποίηση δε δημιουργεί περισσότερα προβλήματα, τα μειώνει. Εκτός και αν κάποιος κάνει λάθος σχεδιασμό, αν δεν επιλέξει μαζί με την ψηφιοποίηση να απλοποιήσει διαδικασίες ή αν εισάγει ακόμη περισσότερες περιττές διαδικασίες. Ίσως έχετε κάτι υπόψιν σας, αλλά στον τεχνικό τομέα, όπου εμπλέκεται το ΤΕΕ, σας διαβεβαιώνω, όλα τα βήματα οδηγούν σε απλοποίηση. Προβλήματα ή αντιστάσεις στην αλλαγή, λόγω συνήθειας κυρίως, πάντα θα υπάρχουν. Πάντα θα υπάρχουν και αυτοί που δε θέλουν να ακολουθήσουν ή βολεύονταν με την προηγούμενη κατάσταση. Δεν είναι αυτοί η πλειοψηφία. Δεν είναι αυτά που θα μας κρατήσουν πίσω, αρκεί να έχουμε σχεδιάσει σωστά και να λειτουργούμε αποτελεσματικά. Ναι, αισιοδοξώ ότι θα μειώσουμε τη γραφειοκρατία στον τεχνικό τομέα τουλάχιστον.

Πώς οραματίζεστε το σπίτι του μέλλοντος; Ποια θα είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του;

Καταρχήν να σας πω ότι πιστεύω βαθιά στην έρευνα και την καινοτομία των μηχανικών. Και ιδιαίτερα των Ελλήνων, αλλά, στο θέμα μας, δε θέλω να το περιορίσω. Οπότε ευελπιστώ ότι οι καλύτερες και πιο σημαντικές ανακαλύψεις είναι μπροστά μας, δημιουργούνται στα μυαλά και τις έρευνες νέων και όχι μόνο ανθρώπων και θα τις δούμε ως πετυχημένες καινοτομίες αύριο. Και θα ακολουθούν και άλλες μεθαύριο. Οραματίζομαι έναν τεχνικό τομέα καταλύτη ανάπτυξης μέσα από την έρευνα και την καινοτομία, που θα προσφέρει διαρκώς νέα υλικά αλλά και νέες χρήσεις παλιών υλικών, νέες μεθόδους αλλά και παλιές μεθόδους με νέα επιτεύγματα, νέους σχεδιασμούς και αναμορφώσεις των παλαιών. Έναν αενάως αναπτυσσόμενο και εξελισσόμενο τομέα με βάση την τέχνη, την τεχνική και την επιστήμη.

Και καρδιά αυτών των εξελίξεων μπορεί να είναι το σπίτι του μέλλοντος. Το σπίτι είναι το πιο οικείο στον καθέναν κατασκεύασμα. Εκεί δίνουμε κυρίως τις εξετάσεις της πρακτικής εφαρμογής της επιστήμης και της τεχνικής με όφελος για την κοινωνία. Οπότε, στόχος μας, ορατός σήμερα, πρέπει να είναι σπίτια ανθεκτικά στις καταστροφές, με υψηλή ποιότητα μελέτης-κατασκευής και υλικών, με εξαιρετική εξοικονόμηση πόρων και μικρές καταναλώσεις – όχι μόνο ενέργειας αλλά και ύδατος κλπ., κατασκευασμένο ή ανακαινισμένο με φιλικά στο περιβάλλον και τον άνθρωπο υλικά, με λύσεις βασισμένες στη φύση, με αερισμό, με ποιότητα ζωής για τον άνθρωπο που ζει σε αυτό.

Περισσότερα για το μέλλον των ακινήτων και τις αλλαγές που υφίστανται στη βάση της ψηφιοποίησης και της ανθεκτικότητας, μπορείτε να ακούσετε στην ομιλία του Γιώργου Στασινού στο 1ο Συνέδριο Glass Forum που θα γίνει 3-5 Νοεμβρίου 2023, στο Μουσείο Μπενάκη/Πειραιώς 138, Αθήνα.