Menu
Αθήνα. Κτίριο στην ΙπποκράτουςΑθήνα. Μια πόλη με μακρά ιστορία και συνεχή κατοίκηση από τους προϊστορικούς χρόνους έως σήμερα. Ένα ανοιχτό μουσείο της αρχιτεκτονικής, με αρχαία, βυζαντινά, νεότερα και σύγχρονα κτίρια να συνυπάρχουν σε μια άρρηκτη σχέση, πάντα παρόντα στην καθημερινή ζωή και στους περιπάτους των κατοίκων και των επισκεπτών της πόλης.
Περπατώντας στους δρόμους της Αθήνας, το βλέμμα συναντά κτίρια νεοκλασικά, εκλεκτικά, κτίρια του μεσοπολεμικού και του μεταπολεμικού μοντερνισμού, γεμάτα ιστορίες, μνήμες και αναμνήσεις. Πολλά από αυτά είναι χαρακτηρισμένα ως μνημεία ή διατηρητέα από τους αρμόδιους φορείς. Ωστόσο, αξιόλογα κτίρια, κυρίως του πρώτου μισού του 20ού αιώνα, κατεδαφίζονται, αλλοιώνονται και χάνονται μαζί τους μνήμες, εικόνες, αισθήσεις, όλα όσα, δηλαδή, συνθέτουν την αστική ταυτότητα. Ανάχωμα στις πρακτικές κατεδάφισης, αποτελεί η MONUMENTA: μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία για την προστασία της φυσικής και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Ελλάδας και Κύπρου, που έχει αναλάβει το απαιτητικό έργο της καταγραφής των κτιρίων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη (με τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος), αλλά και σε άλλες περιοχές. Η καταγραφή κτιρίων έχει ολοκληρωθεί στην Αθήνα και βρίσκεται σε εξέλιξη και σε άλλες πόλεις και οικισμούς της Ελλάδας.
Πειραιάς, Μέγαρο Βάττη | Φωτογραφία: Στέργιος ΚαραβάτοςΤα κτίρια και η ιστορία τους
Η καταγραφή κάθε κτιρίου της περιόδου 1830-1940 γίνεται με βάση τέσσερις ενότητες. Η πρώτη αποτελεί την ταυτότητα του κτιρίου και περιλαμβάνει τη διεύθυνση, το ΟΤ και την ιδιοκτησία. Η δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει την αρχική και σημερινή χρήση (π.χ. κατοικία, εκκλησία, σχολείο κ.λπ.), δομικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά (λιθόκτιστο, οπλισμένο σκυρόδεμα), τους ορόφους, το είδος της κάλυψης και τον περιβάλλοντα χώρο (αν έχει π.χ. κήπο, τα είδη των δέντρων). Στην τρίτη ενότητα συμπληρώνονται ιστορικά στοιχεία, όπως είναι το έτος ανέγερσης, ο αρχιτέκτονας, ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα που σχετίζονται με το κτίσμα, και η τέταρτη περιλαμβάνει την κατάσταση διατήρησης, τις αλλοιώσεις και τις μετατροπές. Κάθε κτίριο φωτογραφίζεται και τα στοιχεία καταχωρίζονται σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων, ελεύθερα προσβάσιμη.
Σπουδαία έργα από σπουδαίους αρχιτέκτονες
Η αρχιτεκτονική του 19ου και 20ού αιώνα παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και περιλαμβάνει μοναδικά δείγματα σπουδαίων αρχιτεκτόνων. Παρά τις μεγάλες απώλειες στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, αλλά και αργότερα, τότε που τα νεοκλασικά κτίρια κατεδαφίζονταν για να αναγερθούν πολυκατοικίες, το αρχιτεκτονικό απόθεμα παραμένει πλούσιο.
Την περίοδο εκείνη, βέβαια, δεν ήταν ακόμα εκτεταμένη η χρήση αλουμινίου στη δόμηση των κτιρίων. Ωστόσο, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δει κανείς ποια μεταλλικά υλικά χρησιμοποιούνταν τότε, που δεν είχαν γίνει ακόμα ευρέως γνωστές οι σημαντικές ιδιότητες του αλουμινίου ως δομικού υλικού, που σταδιακά αντικατέστησε άλλα, λιγότερο ανθεκτικά υλικά.
«Τα κτίρια είναι σαν τους φίλους»
Η καταγραφή των κτιρίων της Αθήνας έδειξε πόσα είναι τα κτίρια της περιόδου 1830-1940 που διατηρούνται και η τεκμηρίωσή της συμβάλει στην έρευνα της αθηναϊκής αρχιτεκτονικής, με γνώμονα την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και την εξοικείωση με τα κτίρια.
«Όταν μαθαίνεις πότε κτίστηκε ένα κτίριο, ποιος ήταν ο αρχιτέκτονας, ποιοι άνθρωποι το κατοικούσαν, το βλέπεις με διαφορετική ματιά. Είναι σαν τον φίλο, όσο τον γνωρίζεις τόσο εξοικειώνεσαι μαζί του, τόσο τον αγαπάς. Έτσι είναι και με τα κτίρια. Αυτό το αίσθημα της φιλίας, της οικειότητας το νιώθεις στην πόλη. Σημαντικό είναι και το κομμάτι της ποιότητας της ζωής, που δεν πρέπει να ξεχνάμε. Αυτά τα κτίρια προσφέρουν μια καλαισθησία», εξηγεί η Ειρήνη Γρατσία, αρχαιολόγος, συνιδρύτρια της MONUMENTA και συντονίστρια του έργου της.
«Είναι μια σημαντική δουλειά και είμαι υπερήφανος γι’ αυτή. Μαθαίνει κανείς πολλά για την αστική αρχιτεκτονική κληρονομιά. Νιώθω ότι είναι μια παρακαταθήκη για τους επόμενους μελετητές», συμπληρώνει ο αρχιτέκτονας Γιώργος Νίνος, συνιδρυτής της ΜONUMENTA.
Αθήνα. Πατησίων | Φωτογραφία: Στέργιος ΚαραβάτοςΑρχείο «Εργοληπτικής Α.Ε.»: ένα παράθυρο στην κατασκευαστική δραστηριότητα του Μεσοπολέμου
Η MONUMENTA πρόσφατα ολοκλήρωσε την υλοποίηση του διετούς προγράμματος «Καταγραφή, συντήρηση και ψηφιοποίηση του Αρχείου της εταιρείας “Εργοληπτική Α.Ε.”», μιας κατασκευαστικής εταιρείας του Μεσοπολέμου, σε συνεργασία με την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος και με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Αφετηρία για αυτό το πρόγραμμα ήταν η εύρεση του Αρχείου από τον συλλέκτη κ. Γιάννη Λάμπρου. Αποτελείται από χιλιάδες έγγραφα, σχέδια, φωτογραφίες και κατάστιχα που τεκμηριώνουν το ιδιαίτερα σημαντικό έργο της εταιρείας «Εργοληπτική Α.Ε.» από τη δεκαετία του 1910 έως τη δεκαετία του 1930. Τα έργα, ιδιωτικά και δημόσια, περιελάμβαναν μεταξύ άλλων την κατασκευή κατοικιών, ξενοδοχείων, εκπαιδευτικών κτιρίων, νοσοκομείων, δρόμων και αποχετευτικών δικτύων. Με την «Εργοληπτική Α.Ε.» συνεργάστηκαν πολλοί γνωστοί αρχιτέκτονες και πολιτικοί μηχανικοί, οι οποίοι σχεδίασαν και επέβλεψαν περισσότερα από 250 έργα, τα περισσότερα στην Αθήνα, τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη, όπως το μέγαρο Μπιτζάνη, η πολυκατοικία Παπαλεονάρδου, το μέγαρο Γεωργίου Αργυρίου, το νοσοκομείο Ερυθρός Σταυρός, το ξενοδοχείο Cecil, το κτίριο Γκίνη (ΕΜΠ), η Εθνική Τράπεζα στη Θεσσαλονίκη, οι κυλινδρόμυλοι «Ευρώτας», προσφυγικές κατοικίες στους Ποδαράδες (Νέα Ιωνία) και πολλά άλλα.
Νέα τεκμήρια στο φως
Ανάμεσα στους αρχιτέκτονες με τους οποίους συνεργάστηκε η «Εργοληπτική Α.Ε.» είναι οι Μιλτιάδης και Ιωάννης Αξελός, Γεώργιος Διαμαντόπουλος, Ανδρέας Δρακόπουλος, Παναγιώτης Ζίζηλας, Ιωάννης Ζολώτας, Ανδρέας και Εμμανουήλ Κριεζής, Εμμανουήλ Λαζαρίδης, Σωτήρης Μαγιάσης, Αναστάσιος Μεταξάς, Νικόλαος Μητσάκης, Αριστείδης Μπαλάνος, Αλέξανδρος Νικολούδης, Αναστάσιος Ορλάνδος, Ιωάννης Υδραίος και άλλοι. Το Αρχείο προσφέρει έναν πλούτο πληροφοριών, άγνωστων ως τώρα, για την αρχιτεκτονική του Μεσοπολέμου και την οικοδομική τεχνολογία της εποχής, τους μηχανικούς, τους τεχνίτες, τους κλάδους της βιομηχανίας και βιοτεχνίας που υποστήριζαν την κατασκευαστική δραστηριότητα, αλλά και θέματα εργασιακά, ασφαλιστικά και άλλα, ιδιαίτερα χρήσιμα.
Στόχος της MONUMENTA είναι το ψηφιακό αποθετήριο/ιστοσελίδα των καταγεγραμμένων κτιρίων και των τεκμηρίων που έχει δημιουργήσει, να προσφέρει ένα δυναμικό πληροφοριακό σύστημα για την εξερεύνηση και τη μελέτη της αθηναϊκής αρχιτεκτονικής.
.gif)
© 2023 Alumini. All rights reserved.
Developed & Designed by Energy Marketing
